Oğuzlar ve Selçuklu Devletinin Kuruluşu
Oğuzlar Türklerin en büyük koludur. İslâmiyetten önce de sonra da birçok devlet kurmuşlardır. Oğuzların büyük bir kısmı Göktürkler yıkılınca, Talaş Irmağı boylarına yerleştiler. Daha sonra bölgeye Karluk ve Yağma boyları gelince, Oğuzlar Aral Gölü ile Hazar Denizi arasındaki bozkıra yerleştiler. En çak Hazar Türkleri ve Maveraünnehir halkıyla ilişki kurdular. Burada Oğuz Yabgu Devleti'ni oluşturdular.
Araplar, Oğuzlar'a Guz, Bizanslılar Uz diyorlardı. İslamiyeti kabul eden Oğuzlara Türkmen denmiştir. Anadolu'da da Türkmen sözü kullanılmışsa da, hala göçebe hayat yaşayanlara Yörük denilmektedir.
Oğuzların 24 boyluk teşkilat yapısını İrkil Hoca diye anılan bir Türk ulusu yapmıştır. Uçoklar 12 boy ve Bozoklar da 12 boy olmak üzere 24 boydur.
Selçuklu Devleti'ni kuracak olan Kınık Boyu'nun boy beyi Dukak Bey, Oğuzlar Yabgusu'nun ordu komutanıydı (Subaşı). Daha sonra Dukak'ın oğlu Selçuk aynı görevi yürütür.
Selçuk Bey, Yabgu'yu devirip yerine geçmek isteyince, ortaya çıkan anlaşmazlık sonucunda boyunu alarak, Seyhun Irmağı'nın doğusundaki Cend şehrine yerleşmiştir. Burada İslamiyeti kabul ettikten sonra henüz İslamiyeti benimsememiş olan Oğuzlar'a karşı halkı kışkırtacaktır ve vergi almaya gelen Yabgu'nun tahsildarını kovarak İslamiyeti benimseyen Türkleri kendi yanına çekecektir. Karahanlı ve Gazneliler'le savaşan Samanoğulları, Selçuk Bey'e ve Kınık boyuna Buhara Çakınlarındaki Nur kasabasını vermişlerdir. Samanoğulları 999 yılında yıkılınca, toprakları Karahanlı ve Gazneliler arasında paylaşılmıştır. Selçuk Bey ve boyu bu durumdan rahatsız olacaklardır. Selçuk Bey 107 yaşında ölmüştür (1009).
Bundan sonra Oğuzlar, Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabgu ile torunları Tuğrul ve Çağrı Beylerin etrafında toplandılar. Gazneli Sultan Mahmud, bunları tehlike gördüğünden, bir ziyafet bahanesiyle Arsan Yabgu'yu öldürttü.
Tuğrul ve Çağrı Beyler Gazneli Mesud zamanında Nişabur'a girerek burada kendi adlarına hutbe okutarak, ilk kez bağımsızlıklarını ilan ettiler (1038). Bu durumun ortadan kaldırılmasını düşünen Gazneli Mesud, ordularıyla Merv ile Serahs şehirleri arasındaki Dandanakan'da Tuğrul ve Çağrı'nın ordularını karşıladı. Ustaca manevralara dayanamayan ordusu kısa sürede dağıldı (1040). Bu tarihten sonra Selçuklular Horasan, Toharistan ve Cürcan'ı da Gaznelilerden aldılar. O zamanlar Ön Asya'da yi bir yönetim yoktu. Selçukluların adaletli yönetimleri İran ve Azerbaycan'ın da ellerine geçmesini sağladı. Tuğrul Bey başkentini Nişabur'dan Rey kentine taşıdı.
• Dandanakan savaşından sonra Selçuklular genişleyerek büyük bir imparatorluk kurarken Gazneliler zayıflatmaya başlamış ve sonuçta yıkılmışlardır.
Araplar, Oğuzlar'a Guz, Bizanslılar Uz diyorlardı. İslamiyeti kabul eden Oğuzlara Türkmen denmiştir. Anadolu'da da Türkmen sözü kullanılmışsa da, hala göçebe hayat yaşayanlara Yörük denilmektedir.
Oğuzların 24 boyluk teşkilat yapısını İrkil Hoca diye anılan bir Türk ulusu yapmıştır. Uçoklar 12 boy ve Bozoklar da 12 boy olmak üzere 24 boydur.
Selçuklu Devleti'ni kuracak olan Kınık Boyu'nun boy beyi Dukak Bey, Oğuzlar Yabgusu'nun ordu komutanıydı (Subaşı). Daha sonra Dukak'ın oğlu Selçuk aynı görevi yürütür.
Selçuk Bey, Yabgu'yu devirip yerine geçmek isteyince, ortaya çıkan anlaşmazlık sonucunda boyunu alarak, Seyhun Irmağı'nın doğusundaki Cend şehrine yerleşmiştir. Burada İslamiyeti kabul ettikten sonra henüz İslamiyeti benimsememiş olan Oğuzlar'a karşı halkı kışkırtacaktır ve vergi almaya gelen Yabgu'nun tahsildarını kovarak İslamiyeti benimseyen Türkleri kendi yanına çekecektir. Karahanlı ve Gazneliler'le savaşan Samanoğulları, Selçuk Bey'e ve Kınık boyuna Buhara Çakınlarındaki Nur kasabasını vermişlerdir. Samanoğulları 999 yılında yıkılınca, toprakları Karahanlı ve Gazneliler arasında paylaşılmıştır. Selçuk Bey ve boyu bu durumdan rahatsız olacaklardır. Selçuk Bey 107 yaşında ölmüştür (1009).
Bundan sonra Oğuzlar, Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabgu ile torunları Tuğrul ve Çağrı Beylerin etrafında toplandılar. Gazneli Sultan Mahmud, bunları tehlike gördüğünden, bir ziyafet bahanesiyle Arsan Yabgu'yu öldürttü.
Tuğrul ve Çağrı Beyler Gazneli Mesud zamanında Nişabur'a girerek burada kendi adlarına hutbe okutarak, ilk kez bağımsızlıklarını ilan ettiler (1038). Bu durumun ortadan kaldırılmasını düşünen Gazneli Mesud, ordularıyla Merv ile Serahs şehirleri arasındaki Dandanakan'da Tuğrul ve Çağrı'nın ordularını karşıladı. Ustaca manevralara dayanamayan ordusu kısa sürede dağıldı (1040). Bu tarihten sonra Selçuklular Horasan, Toharistan ve Cürcan'ı da Gaznelilerden aldılar. O zamanlar Ön Asya'da yi bir yönetim yoktu. Selçukluların adaletli yönetimleri İran ve Azerbaycan'ın da ellerine geçmesini sağladı. Tuğrul Bey başkentini Nişabur'dan Rey kentine taşıdı.
• Dandanakan savaşından sonra Selçuklular genişleyerek büyük bir imparatorluk kurarken Gazneliler zayıflatmaya başlamış ve sonuçta yıkılmışlardır.
Yorumlar
Yorum Gönder