Hititler | Hitit Uygarlığı
1. Hint Avrupa asıllı kavimler tarafından Kapadokya adı verilen Kızılırmak yayında yaratılan uygarlıktır.
2. Başkenti Hattuşaş (Boğazköy) 'tır.
3. Hitit krallığı ilk devirlerde küçük beyliklerin bir yönetim altında birleşmesinden oluşan feodal bir devletti.
4. Hitit tarihi; Eski krallık, Yeni krallık, ve Geç Hitit Şehir Devletleri olmak üzere üç bölümden oluşmuştur.
M.Ö. 1800 yıllarında Hitit Birliğini Neşaş Kenti Beyi Anittaş kurmuştur. Kral Labarnaş döneminde Kapadokya alınmış ve Toros bölgesi işgal edilmiştir. Labarnaş Batı Anadolu'daki Luviler üzerine de seferler düzenlemiştir.
Eski krallığın en yüksek dönemi I. Murşil dönemidir. I. Murşil hükümet merkezini Hattusaş'a taşımıstır.
Babil alınarak Mezopotamya Uygarlığı ile dogrudan iletişim sağlanmıştır.
a) Kadeş Barış Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Mısırlılar Kuzey Suriye'yi Hititiere bırakmışlardır.
b) Hititler Ege göçleri sonunda yıkılmıştır. Bu kavimler içinde en etikli olanlar Friglerdir.
Friglerin önderlik ettikleri Deniz Kavimlerinin önünden kaçan Hititler Toros Dağları'nın doğusuna çekilerek Kent Devletleri kurmuşlar ve bir süre daha yaşamışlardır. Bunların içlerinde en önemlileri Malatya, Maras, Zincirli, Sakçagözü ve Kargamış'tır. Bu devletler Asurlular tarafından ortadan kaldırılmışlardır. Daha sonra hepsi Pers egemenliğine girmiştir.
5. Eski krallığın en yüksek dönemi I. Mursil dönemidir. I. Mursil beylikleri yönetimi altına alarak merkezden valiler atamış merkezi otoriteyi güçlendirerek Anadolu'nun ilk merkezi devlet örgütlenmesini gerçekleştirmiştir.
• Anadolu'nun büyük bir bölümünü egemenliği altına alarak siyasi birliği sağlayan ilk yapı Hititlerdir.
6. I. Mursil'den sonra iç karışıklıklar başgösterdi. Yüzyıl kadar devam eden bu karışıklıklar dönemini Kral Telapinuş sona erdirmiştir. Karışıklıkların yaşanmasındaki temel neden krallarla soyluların oluşturduğu Pankuş Meclisi arasındaki otorite kavgasıdır. Telepinuş yeni bir kargaşa döneminin yaşanmasını engellemek için anayasa hazırlamıştır.
• Tarihteki ilk meclis Hitit soylularının oluşturduğu Pankus Meclisi'dir. Bu meclisin ortaya çıkması, şeklen dünya tarihindeki ilk meşruti yapının Hititler olarak değerlendirilmesine yol açmıştır.
• Hitit Kralı Telepinuş'un hazırladığı anayasa tarihteki ilk anayasadır.
• Telepinuş hazırladığı anayasa ile Pankuş Meclisi'nin yetkilerini kısıtlayarak kralların otoritesini güçlendirmiştir.
7. Hititler, krallarına Labarna kraliçelerine ise Tavananna adını vermişlerdir.
8. Hitit kralları ülkenin hükümdarı olarak sivil yönetimin başında bulunur, başkomutan olarak orduları yönetirdi. Başhakim olarak kanunları yapar ve başrahip olarak da dini törenlere başkanlık ederlerdi.
9. Kanunları, Sümer kanunları gibi yaptırım açısından yumuşaktır. Kapsamı ise çok geniştir. Dünya'da medeni kanunu hazırlayan Hititler'dir. Mülkiyet hakki güvence altına alınmıştır.
• Evlenme, başlık verilerek kadının satın alınması esasına dayanıyordu. Hititlerde kadına miras hakkı, (çeyiz olarak alır) mülkiyet hakkı verilmiş ve evlilikler devletin güvencesi altına alınmıştır.
10. Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi ana kraliçe Tavananna'dır.
11. Başlıca geçim kaynakları hayvancılık ve tarımdır.
12. Demir cevheri açısından zengin bir bölgede yer almışlardır. Askeri açıdan başarılı olmalarındaki temel etken demirden yapılmış silahlardır.
13. Kölelik anlayışı yaygındır. Ancak diğer toplumlarda görülen köleci anlayışlardan daha yumuşak çizgilere sahiptirler.
• Kölelere mülk edinme hakkı verilmişti. Köleler belli bir süre sonra özgürlüklerini kazanma şansına sahiptirler. Ayrıca özgür bir insana verilen cezanın yarısını kölelere uygulamışlardır.
14. Dinsel anlayışları çok tanrılıdır. Kendi ülkelerine bin tanrı ili demişlerdir. En önemli tanrıları güneş tanrıçası Arinna'dır. Fırtına tanrısı Teşup ve eşi Hepat önemlidir. Kralları atayan koruyan, savaşları yöneten odur. Kral tanrıça Arinna'nın başrahibidir. Öldükten sonra yaşam anlayışını benimsemişlerdir. İyonlar gibi ahiret inançları zayıftır. Hititlerde tapınan insana yönelik ilk şart temizliktir.
15. Dinsel inançlarından dolayı tanrılarına hesap verme zorunluluğunu duyan Hititler yaşadıkları olayları Anal adı verilen yıllıklara kaydetmişlerdir.
• Objektif tarih yazıcılığını başlatan ilk topluluk Hititlerdir.
16. İki tip yazı kullanmışlardır;
a) Çivi yazısı: Hece ile ifade edilen Asur çivi yazısıdır.
b) Hitit hiyeroglif: Mısır hiyeroglif yazısından etkilenmişlerdir. Duvar kabartmalarında kullanmışlardır. Tam olarak çözülememiştir.
17. Hitit orduları savaş arabalı süvariler ve yayalardan oluşmuştur. Gerekli gördükleri durumda ücretli asker kullanmışlardır.
18. Hitit kabartma sanatının en önemli eserleri Yazılıkaya ve İvriz kabartmalarıdır.
19. Hitit medeniyeti; Hatti, Mısır ve Mezopotamya medeniyetlerinin üstünde yükselmiştir.
20. İon, Yunan, Frig, Lidya, Urartu medeniyetleri ise Hitit medeneyetinden etkilenmişlerdir.
2. Başkenti Hattuşaş (Boğazköy) 'tır.
3. Hitit krallığı ilk devirlerde küçük beyliklerin bir yönetim altında birleşmesinden oluşan feodal bir devletti.
4. Hitit tarihi; Eski krallık, Yeni krallık, ve Geç Hitit Şehir Devletleri olmak üzere üç bölümden oluşmuştur.
Eski Krallık (M.Ö. 1800 - M.Ö. 1400)
M.Ö. 1800 yıllarında Hitit Birliğini Neşaş Kenti Beyi Anittaş kurmuştur. Kral Labarnaş döneminde Kapadokya alınmış ve Toros bölgesi işgal edilmiştir. Labarnaş Batı Anadolu'daki Luviler üzerine de seferler düzenlemiştir.
Eski krallığın en yüksek dönemi I. Murşil dönemidir. I. Murşil hükümet merkezini Hattusaş'a taşımıstır.
Babil alınarak Mezopotamya Uygarlığı ile dogrudan iletişim sağlanmıştır.
Yeni Krallık (M.Ö. 1400 - M.Ö. 1200)
a) Kadeş Barış Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Mısırlılar Kuzey Suriye'yi Hititiere bırakmışlardır.
b) Hititler Ege göçleri sonunda yıkılmıştır. Bu kavimler içinde en etikli olanlar Friglerdir.
Geç Hitit Şehir Devletleri (M.Ö. 1200 - M.Ö. 700)
Friglerin önderlik ettikleri Deniz Kavimlerinin önünden kaçan Hititler Toros Dağları'nın doğusuna çekilerek Kent Devletleri kurmuşlar ve bir süre daha yaşamışlardır. Bunların içlerinde en önemlileri Malatya, Maras, Zincirli, Sakçagözü ve Kargamış'tır. Bu devletler Asurlular tarafından ortadan kaldırılmışlardır. Daha sonra hepsi Pers egemenliğine girmiştir.
5. Eski krallığın en yüksek dönemi I. Mursil dönemidir. I. Mursil beylikleri yönetimi altına alarak merkezden valiler atamış merkezi otoriteyi güçlendirerek Anadolu'nun ilk merkezi devlet örgütlenmesini gerçekleştirmiştir.
• Anadolu'nun büyük bir bölümünü egemenliği altına alarak siyasi birliği sağlayan ilk yapı Hititlerdir.
6. I. Mursil'den sonra iç karışıklıklar başgösterdi. Yüzyıl kadar devam eden bu karışıklıklar dönemini Kral Telapinuş sona erdirmiştir. Karışıklıkların yaşanmasındaki temel neden krallarla soyluların oluşturduğu Pankuş Meclisi arasındaki otorite kavgasıdır. Telepinuş yeni bir kargaşa döneminin yaşanmasını engellemek için anayasa hazırlamıştır.
• Tarihteki ilk meclis Hitit soylularının oluşturduğu Pankus Meclisi'dir. Bu meclisin ortaya çıkması, şeklen dünya tarihindeki ilk meşruti yapının Hititler olarak değerlendirilmesine yol açmıştır.
• Hitit Kralı Telepinuş'un hazırladığı anayasa tarihteki ilk anayasadır.
• Telepinuş hazırladığı anayasa ile Pankuş Meclisi'nin yetkilerini kısıtlayarak kralların otoritesini güçlendirmiştir.
7. Hititler, krallarına Labarna kraliçelerine ise Tavananna adını vermişlerdir.
8. Hitit kralları ülkenin hükümdarı olarak sivil yönetimin başında bulunur, başkomutan olarak orduları yönetirdi. Başhakim olarak kanunları yapar ve başrahip olarak da dini törenlere başkanlık ederlerdi.
9. Kanunları, Sümer kanunları gibi yaptırım açısından yumuşaktır. Kapsamı ise çok geniştir. Dünya'da medeni kanunu hazırlayan Hititler'dir. Mülkiyet hakki güvence altına alınmıştır.
• Evlenme, başlık verilerek kadının satın alınması esasına dayanıyordu. Hititlerde kadına miras hakkı, (çeyiz olarak alır) mülkiyet hakkı verilmiş ve evlilikler devletin güvencesi altına alınmıştır.
10. Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi ana kraliçe Tavananna'dır.
11. Başlıca geçim kaynakları hayvancılık ve tarımdır.
12. Demir cevheri açısından zengin bir bölgede yer almışlardır. Askeri açıdan başarılı olmalarındaki temel etken demirden yapılmış silahlardır.
13. Kölelik anlayışı yaygındır. Ancak diğer toplumlarda görülen köleci anlayışlardan daha yumuşak çizgilere sahiptirler.
• Kölelere mülk edinme hakkı verilmişti. Köleler belli bir süre sonra özgürlüklerini kazanma şansına sahiptirler. Ayrıca özgür bir insana verilen cezanın yarısını kölelere uygulamışlardır.
14. Dinsel anlayışları çok tanrılıdır. Kendi ülkelerine bin tanrı ili demişlerdir. En önemli tanrıları güneş tanrıçası Arinna'dır. Fırtına tanrısı Teşup ve eşi Hepat önemlidir. Kralları atayan koruyan, savaşları yöneten odur. Kral tanrıça Arinna'nın başrahibidir. Öldükten sonra yaşam anlayışını benimsemişlerdir. İyonlar gibi ahiret inançları zayıftır. Hititlerde tapınan insana yönelik ilk şart temizliktir.
15. Dinsel inançlarından dolayı tanrılarına hesap verme zorunluluğunu duyan Hititler yaşadıkları olayları Anal adı verilen yıllıklara kaydetmişlerdir.
• Objektif tarih yazıcılığını başlatan ilk topluluk Hititlerdir.
16. İki tip yazı kullanmışlardır;
a) Çivi yazısı: Hece ile ifade edilen Asur çivi yazısıdır.
b) Hitit hiyeroglif: Mısır hiyeroglif yazısından etkilenmişlerdir. Duvar kabartmalarında kullanmışlardır. Tam olarak çözülememiştir.
17. Hitit orduları savaş arabalı süvariler ve yayalardan oluşmuştur. Gerekli gördükleri durumda ücretli asker kullanmışlardır.
18. Hitit kabartma sanatının en önemli eserleri Yazılıkaya ve İvriz kabartmalarıdır.
19. Hitit medeniyeti; Hatti, Mısır ve Mezopotamya medeniyetlerinin üstünde yükselmiştir.
20. İon, Yunan, Frig, Lidya, Urartu medeniyetleri ise Hitit medeneyetinden etkilenmişlerdir.
Yorumlar
Yorum Gönder