İslam Kültür ve Uygarlığı

Devlet Yönetimi

1. Hz. Muhammed din başkanlığının yanısıra devlet başkanlığı da yapmıştır. Daha sonra bu görevleri halifeler üstlenmiştir. Emeviler siyasal iktidarı saltanata dönüştürmüştür.
2. Hz. Ömer döneminde ilk yönetim örgütlenmesi yapılmıştır.

• Fethedilen bölgelere valiler bu dönemde gönderilmiştir.

3. Hz. Ömer dönemine kadar halifelerin kendileri davalara bakarken Hz. Ömer bu görev için kadılar tayin etmiştir.
4. Hz. Ömer döneminde düzenli orduların kurulması ve bunlara ait kayıtların tutulması amacıyla Divanü'l Cünd (Ordu Divanı) kurulmuştur.
5. Hz. Ömer Dönemi'nde ilk defa kurulan Hazine (Beyt-ül Mal)nin başına Hazinedar ünvanıyla görevli getirilmiştir. Halifelerin haberleşmesi ve gelir-gider kayıtlarını idare eden katib ve özel hizmetçisi Hacib dört halife döneminin sonuna kadar görev yapmıştır.
6. Emeviler döneminde İslam devleti genişlemeye başlayınca yeni görevler ve görevliler oluştu. Bu arada Halifenin koruyucuları olan Harasu'l, Halife evrakı mühürleyen büro Divan'ül Hatem, mali işleri idare etmekle görevli Divan'ül Haraç, emniyeti ve asayişi temin etmek üzere Şurta teşkilatı kurulmuşutr.

Emeviler döneminde Posta (Berid) teşkilatı kurulmuştur.

• Askeri posta örgütlenmesi Hz. Ömer dönemine aittir.

Daha sonra halifelik Abbasilere geçince devlet işlerine vakit ayıramadıkları için kendileri adına işleri yapacak adamlar görevlendirildi. Böylece "Vezirlik" ve "Muhtesib"lik ortaya çıktı.

1. Arap-İslam devletlerinin başkentleri şunlardır;

Medine —> HZ. Muhammed döneminden Hz. Ali'ye kadar
Küfe —> Hz. Ali Dönemi
Şam —> Emeviler Dönemi
Bağdat —> Abbasiler Dönemi
Kurtuba —> Endülüs Emevi Dönemi
Gırnata -> Ben-i Ahmer Dönemi

Ordu

1. Hz. Muhammed döneminde orduyu Müslüman erkekler oluşturmuştur.
2. İlk düzenli ordu Hz. Ömer döneminde kurulmuştur.
3. Orduya önem vererek en geniş sınırlara Emeviler döneminde ulaşılmıştır.
4. Türklerin İslam orduları içinde yer alması Abbasiler döneminde gerçekleşmiştir.
5. Hz. Osman devrinde donanma Muaviye tarafından kurulmuş Emeviler döneminde donanmanın gücü artırılmıştır.

Sosyal Yaşam

İslam Devleti'nde halk dört sosyal tabakaya ayrılmıştır. Bunlar;

a) Halifenin ailesinin başkanlığını yaptığı idareciler ve Arap asıllılar.
b) Mevali (azadlı köle) denilen Arap aslından olmayan her ulustan Müslümanlar
c) İslam Devleti'nde yaşayan ve vahye dayanan kitaplara sahip olan Hristiyan ve Yahudilere İslam devlet hukukuna göre Ehlüz Zimme deniliyordu. Üçüncü grubu oluşturan bu kişilere Zımmiler denilmiştir.
d) Köleler, (Kölelik Sami topluluklarına ait bir kurumdur. İslamiyet köleliği kaldırmamakla birlikte Müslümanların kendi dindaşlarını köle edinmelerini yasaklamıştı.)

Ekonomik Yaşam

1. İlk İslam parası Emevi halifesi Abdülmelik döneminde basılmıştır (Daha önce Bizans ve Sasani parası kullanılmıştır).
2. Savaş ganimetlerinin beşte biri Beyt'ül Mal'da toplanmıştır.
3. Hazine'nin diğer gelir kaynakları ise;

Sadaka —> Zengin Müslüman'ın malının kırkta birinin alınıp fakirlere verilmesidir.
Haraç —> Hristiyan halktan alınan arazi ve gelir vergisidir.
Cizye —> Hristiyan halkın askerlik yapmamasından dolayı alınan vergidir.
Öşür —> Müslümanlardan onda bir oranında alınan ürün vergisidir.

Ayrıca tüccarlardan, madenlerden, tuzlalardan, limanlardan, otlaklardan ive diğer gelir kaynaklarından da çeşitli isimler altında vergiler alınmıştı.