Türkiye'nin Akarsuları ve Genel Özellikleri

Türkiye Akarsularının Özellikleri

1. Akarsularımızın Yatak eğimleri fazladır. (Ülkemizin ortalama yükseltisi fazla olduğu için)
2. Akış hızları fazladır.
3. Hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir.
4. Boyları kısadır. (Dağlık alanlar fazla olduğu ve üç tarafımız denizlerle çevrili olduğu için)
5. Rejimleri düzensizdir. (İklim koşulları gereği)
6. Ulaşıma uygun değillerdir. (Akış hızları fazla ve yatakları dar ve derin olduğundan)
7. Denge profiline erişmemişlerdir. (Ülkemiz jeolojik bakımdan genç bir ülke olduğundan)

Denge Profili

Bir akarsuyun yatağını derine doğru aşındırarak deniz seviyesine indirmesine denge profiline erişmesi denir.

Denge profiline erişmiş akarsuların;

• Yatak eğimi fazladır.
• Akış hızı fazladır.
• Aşındırma gücü fazladır.
• Biriktirmeden çok aşındırma faaliyeti ön plandadır.
• Enerji potansiyeli yüksektir.
• Taşımacılığa uygun değillerdir.

Denge profiline erişmemiş bir akarsuyun;

• Yatak eğimi azdır.
• Akış hızı azdır.
• Aşındırma gücü azdır.
• Aşındırmadan çok biriktirme faaliyeti ön plandadır.
• Enerji potansiyeli düşüktür.
• Taşımacılığa uygundurlar.
• Menderesler çizerek akarlar.(Irmak adası oluşumu görülebilir.)

Akarsulardan Faydalanma

1. İçme, kullanma, sulama suyu elde edilir.
2. Hidroelektrik üretilir.
3. Balıkçılık yapılır.
4. Spor, turizm alanlarında faydalanılır.
5. Ulaşımda kullanılır.(Ülkemizdeki akarsularda taşımacılık yapılmaz.)

Türkiye'nin Akarsuları ve Gölleri Haritası

Türkiye'deki Akarsular

• Karadeniz Bölgesi'ndeki Akarsular: Sakarya, Filyos, Bartın (Yenice), Yeşilırmak, Kızılırmak, Çoruh
• Akdeniz Bölgesi'ndeki Akarsular: Aksu, Göksu, Seyhan, Ceyhan, Asi, Manavgat, Dalaman
• Ege Bölgesi'ndeki Akarsular: Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes
• Marmara Bölgesi'ndeki Akarsular: Meriç, Susurluk çayı
• Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Akarsular: Fırat, Dicle, Aras, Kura

Türkiye Akarsu Havzaları

Açık Havza Akarsular: Sularını bir deniz ya da okyanusa ulaştırabilen akarsulara denir.

Kapalı Havza Akarsular: Sularını göle, bataklık alana ya da kara içlerine ulaştıran akarsulara denir.

Not: Ülkemizdeki akarsulardan Fırat ve Dicle açık havzadır. Irak topraklarında Şattülarap adıyla birleşerek Basra Körfezi’ne dökülürler. Diğer akarsular da açık havzadır. Kendi denizlerimize dökülürler. Aras ve Kura akarsuları ise kapalı havzadır. Çünkü Hazar Denizi’ne dökülürler.

GAP’la birlikte Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde meydana gelen değişimler;

• Sulu tarıma geçilmiş, sulanan alanlar artmıştır.
• Tarımsal üretim ve verim artmıştır.
• Tarıma dayalı sanayi kolları gelişmiştir.
• Şehirleşme oranı artmıştır.
• İstihdam alanları artmıştır.
• Bölge içi ve dışı göçler azalmıştır.
• Eğitim, sağlık ve ulaşım hizmetleri gelişmiştir.
• Şehirlerde büyüme ve modernleşme hızlanmıştır.