Basit Akarsu Rejimleri

Buzul Rejimi

Bu akarsular, dağlık alanlarda ve yüksek enlemlerde görülmekte olup, buzların eridiği devrelerde akımda yükselme, kış döneminde bir çekilme veya tamamen kuruma meydana gelmektedir.

Dağlık bölgelerdeki akarsular veya büyük bir akarsuyun dağlık alandan kaynaklanan kolu üzerinde görülen bu rejim, akarsu havzasının orta ve aşağı mecrasında önemini kaybetmektedir. Bu rejime giren kuzey yarım küresindeki akarsularda, buzların eridiği Temmuz ve Ağustos aylarında bir seviye yükselmesi, Ekimden Mayıs ayı sonuna kadar süren soğuk devrede, Ocak ve Şubat ayları su seviyesinin minimum olduğu aylardır. Alp dağlarındaki akarsular, bu rejim tipine örnek teşkil eder.

Kar Rejimi

Yağışların kar şeklinde düştüğü ve karın uzun süre yerde kaldığı bölgelerde yer alan akarsuların rejim tipidir. Ana hatlarıyla buzul rejimine benzer. Fakat ondan farklı olarak yükselme değeri daha azdır. Seviye alçalması ise, buzul rejimindeki kadar fazla değildir.

Bu rejimi gösteren akarsular karlı-dağ ve karlı-ova olmak üzere iki gruba ayrılabilir:

Karlı Dağ Rejimi

Bu rejime sahip akarsular, kuzey yarıkürede 35°-50° paralelleri arasındaki dağlık alanlarda yaygındır. Kasım-Nisan arasındaki soğuk devrede seviye alçalması (minimum Şubat ayına rastlar), karların erimeye başladığı Haziran ayında bir seviye yükselmesi vardır. Alp dağlarındaki akarsuların yukarı mecralarında (İsviçre Alplerinde Reuss, Fransız Alplerinde, Durance, Tuna'nın önemli kollarından olan Inn nehrinin yukarı mecrası) ve ülkemizde Doğu Karadeniz bölümünde Kaçkarlar'dan kaynaklanan derelerde görülmektedir. Karlı-dağ rejimine ait tipik örnek, Rize İyi dere verilebilir.

Karlı Ova Rejimi

Seviye alçalması, kar yağışlarının olduğu ve karın yerde kaldığı kış mevsimi ile yağışların az ve sızmanın çok olduğu yaz mevsiminde görülür. Akarsular, soğuk devrede donarlar. Bu donmanın süresi, Sibirya'nın kuzeyinde olduğu gibi 7 ay kadar olabilir. Seviye yükselmesi ise, karların eridiği ilkbahar mevsiminde Nisan ve Mayıs aylarında görülür. Karasal etkiler nedeniyle bu yükselme, Doğu Avrupa ve Rusya'da olduğu gibi Haziran ayına kayabilir. Karlı-ova rejimi, Doğu Avrupa akarsularından Volga, Don, Dinyeper ve Sibirya akarsularından Obi ile Yenisey'de görülmektedir.

Yağmur Rejimi

Yağmur şeklindeki yağışların etkisinde kalan rejim tipidir. Üçe ayrılır:

Yağmurlu Okyanus Rejimi

Orta iklim bölgelerinde okyanus etkilerinin hakim olduğu alanlarda, kış mevsiminde seviye yükselmesi, yaz mevsiminde seviye alçalması ile karakterize edilen bir rejim mevcuttur. Bu rejimde taşkınlar, Şubat-Mart aylarında; çekikler ise, Ağustos ayında görülmektedir. Yaz çekikliği, yağış azalması ile ilgili olmayıp, bu dönemdeki buharlaşmadan ileri gelmektedir. Fransa'daki Seine, İngiltere'deki Thames nehirleri bu rejime örnek olarak verilebilir.

Yağmurlu Akdeniz Rejimi

Adeniz iklim şartlarının hüküm sürdüğü bölgelerde görülen bu rejimde yaz kuraklığından dolayı bir seviye alçalması ve kuruma, kış döneminde ise yağışların artışından kaynaklanan bir seviye yükselmesi görülmektedir. Karstik kaynaklarla beslenen akarsularda, yaz çekilmesi bariz olarak görülmeyebilir. Ege bölgesindeki akarsularda bu rejim görülmekte olup, Şubat ayında akımda yükselme, Ağustos'da ise düşme meydana gelmektedir. Bu durum, Gediz, Bakırçay, Büyük ve Küçük Menderes ırmaklarında görülmektedir.

Yağmurlu Tropikal Rejim

Tropikal ve Muson yağış rejimlerinin görüldüğü bölgelerin rejim tipidir. Bu bölgelerde yağışlar, genellikle yaz mevsiminde olduğundan akarsuların seviyesi, buzul rejimli akarsularda olduğu gibi, yaz mevsiminde yükselir, kış mevsiminde ise alçalır. Bu rejim tipine Ganj, İndus, Brahmaputra, Hoang Ho ve Yang-Çe örnek verilebilir.