Yağışların Oluşma Biçimleri

Yağışların oluşabilmesi için temel koşul soğumadır. Hava kütleleri çeşitli şekillerde yükselerek soğur ve bünyesinde bulunan nemi yağış olarak bırakır.



Yağışlar hava katmanlarının yükselme biçimine göre üç grup altında toplanır:

Yamaç Yağışları | Orografik Yağışlar

Nemli hava kütlelerinin yatay yönde hareket ederken, dağ yamaçlarına çarparak yükselmesi ve soğumasıyla oluşan yağışlardır.



Yamaç yağışları, yeryüzünde en çok Güneydoğu Asya'da, orta kuşaktaki karaların batı kıyılarında, Amerika'nın Kayalık dağlarında ve sıcak kuşaktaki karaların doğu kıyılarında görülür. Türkiye'de ise Toroslar'ın güneybatıya, Karadeniz dağları ile Yıldız dağlarının kuzeye bakan yamaçlarında yaygın olarak görülür.

Hava kütleleri, yamaç boyunca yükselirken en çok yağışı 500 ile 1000 metre yükseltileri arasına bırakır. Yükselti arttıkça (1000 metreden sonra) mutlak nem azaldığından yağışlarda da azalma görülür.

Yükselim Yağışları | Konveksiyonel Yağışlar

Güneş'li olan ve rüzgâr olmayan bir günde ısınan hava dikey doğrultuda yükselerek soğur. Belli bir yükseklikten sonra nemin yoğunlaşması ile yağış meydana gelir.

Yükselim yağışları, yeryüzünde en çok ekvatoral bölgede görülür. Türkiye'de ise, İç Anadolu'da ilkbahar ve yaz başlarında görülen yağışlar konveksiyonel yağışlardır. Bu yağışlar halk arasında kırkikindi yağışları olarak bilinir.

Cephe Yağışları | Depresyon Yağışları

Sıcaklık ve nem bakımından farklı özellikte olan hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında meydana gelen yağışlardır. Hava kütlelerinin karşılaşma biçimlerine göre farklı tipte cephe yağışları oluşur. Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaştıktan sonra, sıcak havanın soğuk hava üzerinde yükselmesiyle oluşan cepheye soğuk cephe denir. Bu tür durumlarda ortamdaki hava sıcaklığı birden düşer.



Aynı yönde hareket eden sıcak ve soğuk hava kütlelerinden, sıcak olanı soğuk olan hava kütlesine ulaşıp, onun üzerinde yükselebilir. Bu şekilde oluşan cepheye de sıcak cephe denir. Böylece hava sıcaklığı yükselir.

Bazı durumlarda da soğuk, çok soğuk ve sıcak hava kütleleri karşılaşabilirler. Bu şekilde oluşan cephelere de kavuşmuş cephe (oklüzyon cephesi) denilmektedir.

Cephe yağışları, yeryüzünde en çok ılıman kuşakta ve 60° enlemleri civarında görülür. Türkiye'de ise özellikle kış aylarında görülen yağışların büyük çoğunluğu cephesel kökenlidir. Akdeniz Bölgesi'nde cephe yağışları yaygındır.

Kış mevsiminde, kutuplardan kaynaklanan soğuk hava ile ekvatoral bölgeden kaynaklanan sıcak hava kütleleri Akdeniz üzerinde karşılaşırlar. Böylece Akdeniz tâli cephesi meydana gelir. Cephe boyunca da yağışlar görülür. Anadolu üzerinde de, Sibirya yüksek basıncı ve Asor yüksek basıncına bağlı cephe yağışları görülür.

Nemlilik ve Yağış konusuna dönmek için buraya tıklayınız.