Yer Yuvarlağı
Yer Yuvarlağı Samanyolu galaksisi içinde yer alan Güneş Sistemi'nde bulunur. Güneş'e en yakın üçüncü gezegen olan Yer Yuvarlağı'nın oluşumu Güneş Sistemi'nin oluşumuyla beraberdir. Güneş Sistemi'nin oluşumu ile ilgili günümüze kadar çeşitli teoriler ortaya atılmıştır. Bu teorilerden en önemlisi Kant - Laplace Teorisi'dir. Bu teoriye göre, Güneş ve etrafındaki gezegenler nebula adı verilen kızgın bir bulut kümesinin dağılmasıyla oluşmuştur. Jeans teorisine göre, ise Güneş'in dış katmanları koparak uzaya yayılmış daha sonra bu parçalar Güneş'in etrafındaki yörüngelerine oturarak gezegenleri ve uyduları oluşturmuştur. Günümüze yakın bir zamanda Edvvin Hubble tarafından ortaya atılan teoriye göre ise başlangıçta tek bir büyük kütle halinde olan galaksilerin gittikçe büyüyerek birbirinden uzaklaştıkları öne sürülmüştür. Bu teori Big Bang Teorisi olarak da bilinir. Bu teoriye göre evren büyük bir patlamayla oluşmuştur.
Günümüzde ise Stephen Hawking büyük patlama teorisini daha da geliştirmiştir. Yapılan uzay çalışmaları sayesinde bu teorinin doğruluğu ispatlanmıştır. Ancak yine de bu teori hakkında araştırmalar sürdürülmektedir. Bu çalışmalarla evren, yaklaşık 15 milyar yıl önce gerçekleşen büyük bir patlama sonucu oluşmuştur. Evrendeki galaksiler, Güneş Sistemi ve Yer Yuvarlağı ise yaklaşık 5 milyar yıl önce oluşmaya başlamıştır.
Yer Yuvarlağı'nın en dışta kalan katmanı yer kabuğu olarak adlandırılır. Çeşitli taşlardan oluşan bu kabuğa bu nedenle taş küre adı da verilir. Yer kabuğu kimyasal yapıları birbirinden farklı iki kattan oluşur. Bu katlardan biri olan sial, en üstte yer alır. Sial katı, yoğunluğu az olan taşlardan (kireç taşı, kum taşı gibi.) oluşur. Bu taşların ortalama yoğunluğu 2,7 gr/cm3 tür.
Bu kata sial denmesinin nedeni bileşiminde bol miktarda silisyum (Si) ve alüminyum (Al) elementlerinin bulunmasıdır. Sial katının ortalama kalınlığı her yerde aynı değildir. Bu katın, en ince olduğu yer okyanus tabanlarıdır. En kalın olduğu yerler ise kara kütleleri üzerindeki yüksek dağların (Himalayalar) altıdır.
Sial katının altında ise daha ağır taşlardan oluşan sima katı yer alır. Bu kata sima denmesinin nedeni ise bileşiminde silisyum (Si) ve magnezyum (Ma) elementlerinin bol miktarda bulunmasıdır. Bu katman içinde ortalama yoğunluğu 3 gr/cm3 olan bazalt türü taşlar çoğunluktadır.
Yer kabuğunun hemen altında ise manto adı verilen katman yer alır. Manto katı yoğunluğu ve sıcaklığı birbirinden farklı iki bölümden oluşur. Bu bölümlerden biri mantonun dış kesimi olarak bilinen dış mantodur. Mantonun daha içteki bölümüne ise iç manto adı verilir. Bu bölümde minerallerin yoğunluğu daha fazladır. Yer kabuğunun biçimlenmesinde önemli rol oynayan iç kuvvetlerin (dağ oluşumu, kara oluşumu, volkanizma ve depremler) kaynağı manto katına bağlıdır.
Manto katının altında yani Yer'in en iç kesiminde çekirdek katı yer alır. Çekirdek, Yer'in en sıcak ve en yoğun katıdır. İç çekirdek ve dış çekirdek olmak üzere iki bölümden oluşur. Çekirdekte ergimiş ve katı hallerde demir - nikel elementlerinin bol miktarda olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle çekirdek katına nife adı da verilir.
Günümüzde ise Stephen Hawking büyük patlama teorisini daha da geliştirmiştir. Yapılan uzay çalışmaları sayesinde bu teorinin doğruluğu ispatlanmıştır. Ancak yine de bu teori hakkında araştırmalar sürdürülmektedir. Bu çalışmalarla evren, yaklaşık 15 milyar yıl önce gerçekleşen büyük bir patlama sonucu oluşmuştur. Evrendeki galaksiler, Güneş Sistemi ve Yer Yuvarlağı ise yaklaşık 5 milyar yıl önce oluşmaya başlamıştır.
Yer Yuvarlağı'nın İç Yapısı
Yer Yuvarlağı'nın en dışta kalan katmanı yer kabuğu olarak adlandırılır. Çeşitli taşlardan oluşan bu kabuğa bu nedenle taş küre adı da verilir. Yer kabuğu kimyasal yapıları birbirinden farklı iki kattan oluşur. Bu katlardan biri olan sial, en üstte yer alır. Sial katı, yoğunluğu az olan taşlardan (kireç taşı, kum taşı gibi.) oluşur. Bu taşların ortalama yoğunluğu 2,7 gr/cm3 tür.
 |
| Yer Yuvarlağı'nın Katları |
Bu kata sial denmesinin nedeni bileşiminde bol miktarda silisyum (Si) ve alüminyum (Al) elementlerinin bulunmasıdır. Sial katının ortalama kalınlığı her yerde aynı değildir. Bu katın, en ince olduğu yer okyanus tabanlarıdır. En kalın olduğu yerler ise kara kütleleri üzerindeki yüksek dağların (Himalayalar) altıdır.
Sial katının altında ise daha ağır taşlardan oluşan sima katı yer alır. Bu kata sima denmesinin nedeni ise bileşiminde silisyum (Si) ve magnezyum (Ma) elementlerinin bol miktarda bulunmasıdır. Bu katman içinde ortalama yoğunluğu 3 gr/cm3 olan bazalt türü taşlar çoğunluktadır.
Yer kabuğunun hemen altında ise manto adı verilen katman yer alır. Manto katı yoğunluğu ve sıcaklığı birbirinden farklı iki bölümden oluşur. Bu bölümlerden biri mantonun dış kesimi olarak bilinen dış mantodur. Mantonun daha içteki bölümüne ise iç manto adı verilir. Bu bölümde minerallerin yoğunluğu daha fazladır. Yer kabuğunun biçimlenmesinde önemli rol oynayan iç kuvvetlerin (dağ oluşumu, kara oluşumu, volkanizma ve depremler) kaynağı manto katına bağlıdır.
Manto katının altında yani Yer'in en iç kesiminde çekirdek katı yer alır. Çekirdek, Yer'in en sıcak ve en yoğun katıdır. İç çekirdek ve dış çekirdek olmak üzere iki bölümden oluşur. Çekirdekte ergimiş ve katı hallerde demir - nikel elementlerinin bol miktarda olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle çekirdek katına nife adı da verilir.
Yorumlar
Yorum Gönder