Depremin Habercileri
Türkiye de her 1,5 yılda bir yıkıcı deprem olmaktadır. Türkiye nin yıllık depremlerden kaybı 1000 ölüm, 7000 konut ve 2-3 milyar dolardır. Türkiyede M=6, 5 dan (magnitüd) büyük depremler çok yıkıcı olmaktadır. Depremlerin oluş derinliği 7 ile 15 km olup, yıkım alanı odaktan 125 km uzaklığa dek uzanır. Yıkımın en çok olduğu yerler kırık kuşakları ve ovalardaki yerleşimlerde görülür. İnsanların bilmek istedikleri, yaşadıkları yer yada dolayında yıkıcı bir deprem; Nerede? Ne zaman? Hangi büyüklükte olacak? Evini hangi şiddetle etkileyecek? Bunların ilk üçüne depremi kestirme, sonucuna ise sarsıntı bölgelendirme denir.
Depremler insanların depremi unuttukları zaman olur. Nasıl birbirine öfkelenen iki insan kızgınlıklarının belirtisini sözleriyle ve vücutta gerginlik artışı, yüz kızarması, tükürük salgısı, kan basıncı ve nefes artışı ve kanın kimyasının değişmesi, sık sık soluma, yüzde büzüşme, el kol sallamaları ile belli ederse, yerde benzer biçimde, depremden önce, patlayacağını gösteren belirtileri verir. Deprem ne denli büyük olacaksa belirtileri de daha kuvvetli olarak ortaya çıkmaya başlar.
Örnek olarak; M=7, 5 büyüklüğünde bir deprem 10 yıl öncesinden 6, 5 büyüklüğü 3, 5 yıl, 5, 5 büyüklüğü 3 ay ve 4 büyüklüğündeki deprem 1 ay önceden, olacağının belirtilerini verir. Belirtilerinin hissedildiği bölgenin genişliği, olacak depremin büyüklüğüne bağlı olarak, M= 7, 5 için odaktan 200 ile 350 kmye dek uzana bilir.
Deprem öncesi, yer patlamadan önce, yerdeki biçim değiştirme alanın yarıçap genişliği, olacak depremin büyüklüğüne bağlı olmaktadır. Deprem olacak bölgeye gelen yanal basınç altında yer yamularak şişer. Patlama öncesi kabaran, deprem olarak odak bölgesi kabarmanın en çok olduğu yer, enerji patlamasının olacağı odakta olup, 10-15 santimetreye değin yükselebilir.
Kabaran bölgede, özellikle ilk 300 metre derinlikte, bol çatlaklar oluşur, gözeneklik ve geçirgenlik artar, ayrışma başlar ve bu bölgede dışa doğru radon, karbondioksit, metan gazı, radyasyon, ısı, titreşimcik ve ses yayılmaya başlar. Suların kimyası, (sertlik, PH, bulanıklık, EC, Ca, Mg, Na, HCO3, SO4, Rn, Hg, H2S, CO2) sıcağı, tadı ve içeriği değişir. Kabaran bölgenin elektrik iletkenliği artar/azalır, ses geçirme hızı yavaşlar, mıknatıslanması düşer, birim ağırlığı hafifler, yumulur, ısınır, basıncın ve bunların sonucu olarak da yüklerin (iyonların) uçlaşması (polarizasyonu) artar.
Tüm bu gelişmeler duyarlı jeofizik aygıtla zaman içinde izlenir. Son aşamaya geldiğinde, artık patlama gerçekleşmeden hemen önce, yer susar, titreşimler yavaşlar, yumulma hızlanır ve oluşan çatlaklar birleşerek ana kırığı oluşturmaya başlar. Kırık yüzeyleri birbirine sürtünerek, kıvılcımları, aşırı sıcaklığı (900-1500°C), piezoelektriği ve statik mıknatıslanma alanını, 200-300 km uzaktan belirlenecek büyüklükte oluşturur.
Bu son aşama da yerden deprem ışıkları çıkar, deprem bulutları oluşur, hava ve yer ısınır, elektromagnetik akılar yoğunlaşır ve bu ışınlar bitkileri etkilediği gibi, hayvanların da beyinlerini etkileyerek serotonin salgısı yaymalarına neden olur.
Böylece hayvan ve bitki davranışları değişir. Artık gerilimin boşalması çok yakındır; birkaç ay, hafta, gün ya da saat sonra yer kopar, kırılır, biriken gelirim boşalır, yer sarsılır ve yer yeniden dinginleşir. İşte bu depremin oluşumu böyle uzun bir başlama, gelişme (çatlama, kabarma) ve olgunlaşma (sürükleme, kopma, boşalma) aşamalarından oluşur. En uzun süre hazırlama (7 ile 200 yıl), daha sonra gelişme (30 gün, 10 yıl) ve en kısa sürede sürüklenme (1 saat ile 2-3 ay) dir.
Başlama Aşamasının Bilgileri: Geçmişte olası depremleri; yer ve zamansal çalışmasından, sismoloji, paleomagnetik, paleosismolojik verilerden, depremlerin göçünden, GPS ve istatistik çalışmalarla bulunur. Bu çalışmalarda deprem olabilecek yerler belirlenir.
Gelişme Aşamasının Bilgileri: Yerin fiziksel özellikleri değişimlerinin uzun süreli jeofizik gözlemlerden belirlenir. Bu çalışmalarda, depremin adım adım gelişi, evrimi, oluşumu izlenir ve kestirim yapılır.
Olgunlaşma Aşaması Bilgileri: Jeofizik bilgilerden, yer altı suyu miktar ve sıcaklık artışından, piezoelektrik ve mıknatıslanma alanı değişiminden, çevre ve gökyüzü gözlemlerinden, bitki ve hayvan davranışlarından belirlenir. Bu davranışlar depremin doğmasını, iyice yakınlaştığı ve ivedi uyarıların yapıldığı süredir. Bu sürelerin her birinin belirtisi vardır. Bu belirtiler, depremin canlı yaşamına, yerde, gökte, çevrede, sularda yaptığı değişiklikleri gözleyerek ya da ölçerek belirlenebilir.
(Bu belirtiler deprem tam oluşurken ortaya çıkar. 1 saat-3 gün öncesi)
At, Eşek, İnek: Tasmalarını koparırlar, ahır kapılarından dışarı çıkmak isterler, tepelere doğru koşarlar.
Tavşan ve fare: Yapıların üst katlarına kaçışırlar, direklere tırmanırlar yere inmek istemezler.
Domuzlar: Hızla yukarıya doğru koşarlar. Toprağı delicesine eşelerler.
Kediler: Kutu yada çöp bidonu içine atlarlar. Evden dışarı kaçmak isterler. Top gibi sıkışıp, şiddetle titrerler, perdelere asılırlar, asılıp tırmalarlar, sahiplerinin yanına sokulurlar.
Köpekler: Korku dolu havlar, ulur, saldırganlaşırlar. Sahiplerinin yanına sokulurlar.
Balıklar: Göl yada deniz tabanın ısınması sonucu yüzeye yakın yüzerler. Yılan balıkları ortadan kaybolurlar.
Ördek, Kaz, Kuğu : Göle girmek istemezler. Göldekiler ölebilir.
İpek Böcekleri: Arka arkaya dizilirler.
Ölü Balık: Denizde ölü balık görülür. Balıkçılar, derin bölgelerde yüzen balıkları sığda yakalarlar.
Yengeç: Plajda yengeçler dolaşır.
Martılar: Çembersel olarak uçuşurlar.
Büyük Baş Hayvanlar: Elektromagnetik ışınlardan etkilenmeye başlarlar.
Karıncalar: Yuvalardan korku ile dışarı çıkarlar.
Kertenkele, Yılan: Yuvalarından çıkarlar.
Böcekler: Kümeler biçiminde toplanırlar.
Arılar: Kovanlarını terk ederler, depremin oluşumuna müteakip geri dönerler.
Tavuklar: Kümeste kaçışırlar tepelere tünerler, yumurtadan kesilirler.
Sülükler: Kümeler biçiminde toplanırlar.
(1 Saat -2 Hafta Önceden)
Su basması: Kıyıya deniz basması (1-2 hafta önceden).
Su Çekilmesi: Kıyıdan deniz çekilmesi (1-5 saat önceden).
Dalgalar: Gemi geçmiş gibi karaya gelen dalgalar (1-5 saat önceden).
Düz deniz: Denizin çarşaf gibi düzgün olması.
Hava Kabarcığı: Bol hava kabarcıkları.
Isınma: Deniz tabanında ısınma.
(1 Saat-1 Hafta Önceden)
Deprem ışıkları: Yeni güneş doğar/ batar gibi ışık hüzmeleri.
Alev Topları: Yanan bir kibrit alevi gibi, alev topu.
Deprem Bulutları: Açık havada, kırılacak bölgenin üzerinde bulutlanma.
Yıldırımlar: Olağan dışı mor, yeşil, kırmızı, mavi, pembe renkli oluşumlar.
Gökkuşağı: Açık havada, kısa gök kuşağı (yeşil, siyah, mavi renk egemendir).
Hava Sıcağı: Havada aşırı sıcaklık ve sıkıntı.
Ay, Yıldızlar: Parlak bir gökyüzü içinde, yıldızların elde tutacak değin yakın görünmesi.
Uğultu: Yerden anlam verilmeyen bir uğultu gürültüsü duyulur.
(1 Saat-3 Ay Önceden)
Su Verimi: 1 ile 4 lt/sn.lik verim artışı olur.
Basınç Artışı: Su basıncında 1-1, 5 barlık artış görülür.
Su Sıcaklığı: Olağan sıcaklığın 1-2 °C üzerinde artışı.
Yeni Kaynak: Bir ile iki hafta önceden 0, 5-1 lt/saniye akan kaynak oluşur ya da var olan kaynak kuruyabilir.
Su Gazları: CO2 (Karbondioksit) , CH4 (Metan) , Radon (Rn) gazı içeriği artar.
Su Tadı: Su acılaşır ya da tatlılaşır.
Suda Koku: Çürük yumurta ya da kükürt kokusu gelir.
Su Kimyası: İletkenlik (EC) , Ca, Mg, Na, HCO3, SO4, Radon (Rn) , Civa (Hg) , Helyum (He) , H2S, Karbondioksit (CO2) artışı.
Kabarcıklar: Su içinde hava kabarcıkları oluşur.
Dere Suları: Kesilir, kurur ya da çoğalır.
(1-3 Ay Öncesi)
Meyve Ağaçları: Erken çiçek açar ve erken meyveyi verir.
Ot ve Ağaç Dalı: Yüzeyleri kızarır, yanar.
Küstüm Çiçeği (Mimoza): Gündüz deprem öncesi pörsür (saatler öncesi).
(Hafta-Aylar Öncesi)
Petrol ve Doğalgaz: Kuyularda basınç ve verim artar
Doğalgaz: Çatlaklardan doğalgaz çıkışı görülür
(1 Hafta-10 Yıl)
Kabarma: Basınç altında çatlayan ve kabaran yerde 10 ile 40 m yarıçaplı, yarım yumurta gibi en çok 10-15 cm şişer. Şişme uydularla belirlenir
Çatlama: Sıkıştırılan kırıcı basınç altında 10 kmlik kabuğun en çok ilk 300 msi çatlar ve buralar depremcik üretir. (M= 1-4) öncü depremler. Deprem duyarlarla ölçülürler.
Gaz Çıkışı: Çatlayan yerden yeryüzüne radon, metan, karbondioksit gazları çıkar. Gaz ölçerlerle gözlenir.
Isı Çıkışı: Çatlaklar arasından ve sürtünen kırık yüzeylerden yer yüzüne çıkar. Sıcaklık ölçerlerle belirlenir. Kırık yüzeylerde sıcaklık deprem sırasında 900-1500 °C yi bulabilir. Taşı cüruflaştırabilir.
Yumulma: Basınç altında kalan yer biçim değişikliğine uğrar. Kuyulara indirilen yumulma ölçeklerle belirlenir.
Doygunluk: Çatlayan odağa sular dolaşır. Bu bölgeden geçen elektrik akım iletkenlik artışı, ses dalgaları yavaşlama gösterir.
Basınç: Gerilmenin doruğa eriştiği odakta, yüklerin (iyon) uçlaşması (polarization) sonucu, uçlaşık elektrik akımlar SP gelirim ölçerlerle anlaşılır. Trilyon da bir biçim değişikliği, uçlaşmayı 300 kat arttırır
Elektrik: Kırık yüzeyindeki çakmak taşlarının sürtünmesi ile oluşan uçlaşma gelirimi (piezoelektirik). 100000 volt/m² düzeyinde olup 200-400 km uzakta algılanabilir.
Işık: Elektrik yüklü taneciklerin havadaki He, su, moleküllerini çarpışmasıyla deprem ışıkları oluşur. 100-300 km uzaktan görülür. Fotometrelerle algılanır.
Elektomagnetik: Kırılma bölgesinde oluşan durağan elektrik alanı, 250-400 km uzakta bile ölçülebilen elektromagnetik dalgalar oluşturur. Elektromagnetik algıçlarla algılanır.
Işınım (Radyasyon): Radyoaktif minarellerin bozulması ve ışın salgısı çatlaklardan yüzeye çıkar, radyometri ile ölçülür.
Ağırlık: Çatlayarak gözenekleri ve geçirgenliği artan kabarma bölgesinde birim ağırlık düşer. Mikrogravimetre ile ölçülür
Mıknatıslanma: Çatlamayla artan kayaç gözenekleri, her %1lik değişim elektrik iletkenliğinde % 35lik değişime neden olur. Elektrik öz dirençle ölçülür.
Ses Hızı: Bol çatlama, gözeneklilik ve doygunluk, Vp, Vs hızlarını düşürür. Yapay sismik yöntemle ölçülür.
Doğal Elektrik Akımı: Düşük frekanslı yerin doğal elektrik akımları deprem öncesi yoğunluk kazanır.
Konuyla ilgili olarak Depremler, Türkiye’de Deprem Kuşakları, Depremden Korunma Yolları başlıklarını da inceleyebilirsiniz.
Depremler insanların depremi unuttukları zaman olur. Nasıl birbirine öfkelenen iki insan kızgınlıklarının belirtisini sözleriyle ve vücutta gerginlik artışı, yüz kızarması, tükürük salgısı, kan basıncı ve nefes artışı ve kanın kimyasının değişmesi, sık sık soluma, yüzde büzüşme, el kol sallamaları ile belli ederse, yerde benzer biçimde, depremden önce, patlayacağını gösteren belirtileri verir. Deprem ne denli büyük olacaksa belirtileri de daha kuvvetli olarak ortaya çıkmaya başlar.
Örnek olarak; M=7, 5 büyüklüğünde bir deprem 10 yıl öncesinden 6, 5 büyüklüğü 3, 5 yıl, 5, 5 büyüklüğü 3 ay ve 4 büyüklüğündeki deprem 1 ay önceden, olacağının belirtilerini verir. Belirtilerinin hissedildiği bölgenin genişliği, olacak depremin büyüklüğüne bağlı olarak, M= 7, 5 için odaktan 200 ile 350 kmye dek uzana bilir.
Deprem öncesi, yer patlamadan önce, yerdeki biçim değiştirme alanın yarıçap genişliği, olacak depremin büyüklüğüne bağlı olmaktadır. Deprem olacak bölgeye gelen yanal basınç altında yer yamularak şişer. Patlama öncesi kabaran, deprem olarak odak bölgesi kabarmanın en çok olduğu yer, enerji patlamasının olacağı odakta olup, 10-15 santimetreye değin yükselebilir.
Kabaran bölgede, özellikle ilk 300 metre derinlikte, bol çatlaklar oluşur, gözeneklik ve geçirgenlik artar, ayrışma başlar ve bu bölgede dışa doğru radon, karbondioksit, metan gazı, radyasyon, ısı, titreşimcik ve ses yayılmaya başlar. Suların kimyası, (sertlik, PH, bulanıklık, EC, Ca, Mg, Na, HCO3, SO4, Rn, Hg, H2S, CO2) sıcağı, tadı ve içeriği değişir. Kabaran bölgenin elektrik iletkenliği artar/azalır, ses geçirme hızı yavaşlar, mıknatıslanması düşer, birim ağırlığı hafifler, yumulur, ısınır, basıncın ve bunların sonucu olarak da yüklerin (iyonların) uçlaşması (polarizasyonu) artar.
Tüm bu gelişmeler duyarlı jeofizik aygıtla zaman içinde izlenir. Son aşamaya geldiğinde, artık patlama gerçekleşmeden hemen önce, yer susar, titreşimler yavaşlar, yumulma hızlanır ve oluşan çatlaklar birleşerek ana kırığı oluşturmaya başlar. Kırık yüzeyleri birbirine sürtünerek, kıvılcımları, aşırı sıcaklığı (900-1500°C), piezoelektriği ve statik mıknatıslanma alanını, 200-300 km uzaktan belirlenecek büyüklükte oluşturur.
Bu son aşama da yerden deprem ışıkları çıkar, deprem bulutları oluşur, hava ve yer ısınır, elektromagnetik akılar yoğunlaşır ve bu ışınlar bitkileri etkilediği gibi, hayvanların da beyinlerini etkileyerek serotonin salgısı yaymalarına neden olur.
Böylece hayvan ve bitki davranışları değişir. Artık gerilimin boşalması çok yakındır; birkaç ay, hafta, gün ya da saat sonra yer kopar, kırılır, biriken gelirim boşalır, yer sarsılır ve yer yeniden dinginleşir. İşte bu depremin oluşumu böyle uzun bir başlama, gelişme (çatlama, kabarma) ve olgunlaşma (sürükleme, kopma, boşalma) aşamalarından oluşur. En uzun süre hazırlama (7 ile 200 yıl), daha sonra gelişme (30 gün, 10 yıl) ve en kısa sürede sürüklenme (1 saat ile 2-3 ay) dir.
Başlama Aşamasının Bilgileri: Geçmişte olası depremleri; yer ve zamansal çalışmasından, sismoloji, paleomagnetik, paleosismolojik verilerden, depremlerin göçünden, GPS ve istatistik çalışmalarla bulunur. Bu çalışmalarda deprem olabilecek yerler belirlenir.
Gelişme Aşamasının Bilgileri: Yerin fiziksel özellikleri değişimlerinin uzun süreli jeofizik gözlemlerden belirlenir. Bu çalışmalarda, depremin adım adım gelişi, evrimi, oluşumu izlenir ve kestirim yapılır.
Olgunlaşma Aşaması Bilgileri: Jeofizik bilgilerden, yer altı suyu miktar ve sıcaklık artışından, piezoelektrik ve mıknatıslanma alanı değişiminden, çevre ve gökyüzü gözlemlerinden, bitki ve hayvan davranışlarından belirlenir. Bu davranışlar depremin doğmasını, iyice yakınlaştığı ve ivedi uyarıların yapıldığı süredir. Bu sürelerin her birinin belirtisi vardır. Bu belirtiler, depremin canlı yaşamına, yerde, gökte, çevrede, sularda yaptığı değişiklikleri gözleyerek ya da ölçerek belirlenebilir.
Deprem Öncesinde Böcek ve Hayvan Davranışları
(Bu belirtiler deprem tam oluşurken ortaya çıkar. 1 saat-3 gün öncesi)
At, Eşek, İnek: Tasmalarını koparırlar, ahır kapılarından dışarı çıkmak isterler, tepelere doğru koşarlar.
Tavşan ve fare: Yapıların üst katlarına kaçışırlar, direklere tırmanırlar yere inmek istemezler.
Domuzlar: Hızla yukarıya doğru koşarlar. Toprağı delicesine eşelerler.
Kediler: Kutu yada çöp bidonu içine atlarlar. Evden dışarı kaçmak isterler. Top gibi sıkışıp, şiddetle titrerler, perdelere asılırlar, asılıp tırmalarlar, sahiplerinin yanına sokulurlar.
Köpekler: Korku dolu havlar, ulur, saldırganlaşırlar. Sahiplerinin yanına sokulurlar.
Balıklar: Göl yada deniz tabanın ısınması sonucu yüzeye yakın yüzerler. Yılan balıkları ortadan kaybolurlar.
Ördek, Kaz, Kuğu : Göle girmek istemezler. Göldekiler ölebilir.
İpek Böcekleri: Arka arkaya dizilirler.
Ölü Balık: Denizde ölü balık görülür. Balıkçılar, derin bölgelerde yüzen balıkları sığda yakalarlar.
Yengeç: Plajda yengeçler dolaşır.
Martılar: Çembersel olarak uçuşurlar.
Büyük Baş Hayvanlar: Elektromagnetik ışınlardan etkilenmeye başlarlar.
Karıncalar: Yuvalardan korku ile dışarı çıkarlar.
Kertenkele, Yılan: Yuvalarından çıkarlar.
Böcekler: Kümeler biçiminde toplanırlar.
Arılar: Kovanlarını terk ederler, depremin oluşumuna müteakip geri dönerler.
Tavuklar: Kümeste kaçışırlar tepelere tünerler, yumurtadan kesilirler.
Sülükler: Kümeler biçiminde toplanırlar.
Deprem Öncesinde Deniz ve Gölde Değişimler
(1 Saat -2 Hafta Önceden)
Su basması: Kıyıya deniz basması (1-2 hafta önceden).
Su Çekilmesi: Kıyıdan deniz çekilmesi (1-5 saat önceden).
Dalgalar: Gemi geçmiş gibi karaya gelen dalgalar (1-5 saat önceden).
Düz deniz: Denizin çarşaf gibi düzgün olması.
Hava Kabarcığı: Bol hava kabarcıkları.
Isınma: Deniz tabanında ısınma.
Deprem Öncesinde Gökyüzünde Değişiklikler
(1 Saat-1 Hafta Önceden)
Deprem ışıkları: Yeni güneş doğar/ batar gibi ışık hüzmeleri.
Alev Topları: Yanan bir kibrit alevi gibi, alev topu.
Deprem Bulutları: Açık havada, kırılacak bölgenin üzerinde bulutlanma.
Yıldırımlar: Olağan dışı mor, yeşil, kırmızı, mavi, pembe renkli oluşumlar.
Gökkuşağı: Açık havada, kısa gök kuşağı (yeşil, siyah, mavi renk egemendir).
Hava Sıcağı: Havada aşırı sıcaklık ve sıkıntı.
Ay, Yıldızlar: Parlak bir gökyüzü içinde, yıldızların elde tutacak değin yakın görünmesi.
Uğultu: Yerden anlam verilmeyen bir uğultu gürültüsü duyulur.
Deprem Öncesinde Yer Altı Sularında Değişiklikler
(1 Saat-3 Ay Önceden)
Su Verimi: 1 ile 4 lt/sn.lik verim artışı olur.
Basınç Artışı: Su basıncında 1-1, 5 barlık artış görülür.
Su Sıcaklığı: Olağan sıcaklığın 1-2 °C üzerinde artışı.
Yeni Kaynak: Bir ile iki hafta önceden 0, 5-1 lt/saniye akan kaynak oluşur ya da var olan kaynak kuruyabilir.
Su Gazları: CO2 (Karbondioksit) , CH4 (Metan) , Radon (Rn) gazı içeriği artar.
Su Tadı: Su acılaşır ya da tatlılaşır.
Suda Koku: Çürük yumurta ya da kükürt kokusu gelir.
Su Kimyası: İletkenlik (EC) , Ca, Mg, Na, HCO3, SO4, Radon (Rn) , Civa (Hg) , Helyum (He) , H2S, Karbondioksit (CO2) artışı.
Kabarcıklar: Su içinde hava kabarcıkları oluşur.
Dere Suları: Kesilir, kurur ya da çoğalır.
Deprem Öncesinde Bitki ve Ağaçlarda Değişimler
(1-3 Ay Öncesi)
Meyve Ağaçları: Erken çiçek açar ve erken meyveyi verir.
Ot ve Ağaç Dalı: Yüzeyleri kızarır, yanar.
Küstüm Çiçeği (Mimoza): Gündüz deprem öncesi pörsür (saatler öncesi).
Deprem Öncesinde Petrol ve Doğalgaz Alanları
(Hafta-Aylar Öncesi)
Petrol ve Doğalgaz: Kuyularda basınç ve verim artar
Doğalgaz: Çatlaklardan doğalgaz çıkışı görülür
Deprem Öncesinde Değişimler (Jeofizik Özellikler)
(1 Hafta-10 Yıl)
Kabarma: Basınç altında çatlayan ve kabaran yerde 10 ile 40 m yarıçaplı, yarım yumurta gibi en çok 10-15 cm şişer. Şişme uydularla belirlenir
Çatlama: Sıkıştırılan kırıcı basınç altında 10 kmlik kabuğun en çok ilk 300 msi çatlar ve buralar depremcik üretir. (M= 1-4) öncü depremler. Deprem duyarlarla ölçülürler.
Gaz Çıkışı: Çatlayan yerden yeryüzüne radon, metan, karbondioksit gazları çıkar. Gaz ölçerlerle gözlenir.
Isı Çıkışı: Çatlaklar arasından ve sürtünen kırık yüzeylerden yer yüzüne çıkar. Sıcaklık ölçerlerle belirlenir. Kırık yüzeylerde sıcaklık deprem sırasında 900-1500 °C yi bulabilir. Taşı cüruflaştırabilir.
Yumulma: Basınç altında kalan yer biçim değişikliğine uğrar. Kuyulara indirilen yumulma ölçeklerle belirlenir.
Doygunluk: Çatlayan odağa sular dolaşır. Bu bölgeden geçen elektrik akım iletkenlik artışı, ses dalgaları yavaşlama gösterir.
Basınç: Gerilmenin doruğa eriştiği odakta, yüklerin (iyon) uçlaşması (polarization) sonucu, uçlaşık elektrik akımlar SP gelirim ölçerlerle anlaşılır. Trilyon da bir biçim değişikliği, uçlaşmayı 300 kat arttırır
Elektrik: Kırık yüzeyindeki çakmak taşlarının sürtünmesi ile oluşan uçlaşma gelirimi (piezoelektirik). 100000 volt/m² düzeyinde olup 200-400 km uzakta algılanabilir.
Işık: Elektrik yüklü taneciklerin havadaki He, su, moleküllerini çarpışmasıyla deprem ışıkları oluşur. 100-300 km uzaktan görülür. Fotometrelerle algılanır.
Elektomagnetik: Kırılma bölgesinde oluşan durağan elektrik alanı, 250-400 km uzakta bile ölçülebilen elektromagnetik dalgalar oluşturur. Elektromagnetik algıçlarla algılanır.
Işınım (Radyasyon): Radyoaktif minarellerin bozulması ve ışın salgısı çatlaklardan yüzeye çıkar, radyometri ile ölçülür.
Ağırlık: Çatlayarak gözenekleri ve geçirgenliği artan kabarma bölgesinde birim ağırlık düşer. Mikrogravimetre ile ölçülür
Mıknatıslanma: Çatlamayla artan kayaç gözenekleri, her %1lik değişim elektrik iletkenliğinde % 35lik değişime neden olur. Elektrik öz dirençle ölçülür.
Ses Hızı: Bol çatlama, gözeneklilik ve doygunluk, Vp, Vs hızlarını düşürür. Yapay sismik yöntemle ölçülür.
Doğal Elektrik Akımı: Düşük frekanslı yerin doğal elektrik akımları deprem öncesi yoğunluk kazanır.
Konuyla ilgili olarak Depremler, Türkiye’de Deprem Kuşakları, Depremden Korunma Yolları başlıklarını da inceleyebilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder