Motorlu Taşıtlardan Kaynaklanan Kirlilik
Gerek içten, gerekse dıştan yanmalı motorlarda kullanılan benzin ve mazot (motorin) gibi yakıtlar da motorda yandıktan sonra egzozlardan dışarı atık gazlar çıkmaktadır. Başlıca egzoz gazları; hidrokarbonlar (HC), karbonmonoksit (CO), azotoksitler (NOx), kurşunoksitler (POX), kükürtdioksitler (SO2)'dir.
Hidrokarbonlar (HC): Yakıtın iyi yanmaması ve depo dolum sırasında ortaya çıkabilir. Kanserojen etkiye sahiptir.
Karbonmonoksitler (CO): Yakıtın eksik yanmasından ortaya çıkar, renksiz, kokusuz ve tatsız olup havada %o 3 oranında öldürücüdür. Benzinli araçlar rölantide veya kapalı ortamda çalışırken ortaya karbonmonoksit çıkarırlar. Atmosferde kendiliğinden karbondioksite dönüşür.
Azotoksitler (NOx): Renksiz, kokusuz ve tatsız olup motordaki yüksek sıcaklık nedeni ile ortaya çıkar. Havada azotdioksite dönüşür. Azotdioksitin, akciğeri tahrip eden kan yapısını bozucu etkileri bulunmaktadır.
Kurşunoksitler (PbOx): Benzinli araçların egzozundan çıkar. Fazlası vücutta birikir. Kan, beyin, sinir ve akciğerlere zarar verir.
Kükürtdioksit (SO2): Yakıt içindeki kükürt yanarken SO2'ye dönüşür. Bu SO2'de su buharı ile birleşerek, sülfürik asiti oluşturur. Sülfürik asit ve kükürt bileşikleri insan ve çevreye oldukça zararlıdır.
Egzozlardan çıkan kirletici gazları azaltmak için sürücülerin eğitimi, motor ve araçların genel bakımları sürekli olarak iyi olmalıdır. Bu konudaki tedbirleri şöyle sıralayabiliriz:
- Sürücüler için; sinirli ve aceleci olmamaları, viteslerin zamanında değişimini yapmaları, aşırı hız yapmamaları, ani sık duruş ve kalkış yapmamaları, uzun süreli arabanın rölantide olmaması tavsiye edilmektedir.
- Motor için; hava filitresinin temiz olması, egzoz kanallarının açık tutulması, ateşleme ve yanmanın iyi olması gerekmektedir.
- Araçlar için ise; lastiklerin havalarının normal olması, fren, öndüzen ayarının iyi olması, aşırı yük alınmaması ve lastiklerin aşınmamış olması egzoz gazı çıkışını azalttığı bilinmektedir.
Egzoz gazlarını azaltmada alınabilecek diğer somut tedbirler ise şunlardır:
- Ani fren yaptıktan sonra gaza basmak yakıt tüketimini % 5 arttırır.
- Vitesi iyi kullanmamak, yanlış vites seçme yakıt tüketimini % 20 arttırır.
- 90 km.'den fazla hızla giderken her kilometre artışı, yakıt tüketimini % 1 arttırır.
- Aynı güçte olan araçların hafifini seçmek,
- Küçük silindir hacimli motor kullanmak,
- Araçlar ilk hareketten önce en çok 30 saniye çalıştırılmalı
- Motorun yağı, periyodik bakımı, buji temizliği, filitre değişimi zamanında yapılmalı,
- Kaliteli yakıt seçilmeli (yüksek oktanlı benzin, kükürtü az motorin ... vb.)
- Kurşunsuz benzin kullanımının yaygınlaştırılması,
- Egzozlara filitre takılması zorunlu hale getirilmeli,
- Daha az kirliliğe neden olan yakıtlar tercih edilmelidir.
Bunlar içinde, en dikkat çekicileri sıvılaştırılmış petrol gazı olarak bilinen LPG (Likit Petrol Gazı), doğal gaz'dır. Bu gazlar çevre kirliliğini en aza indiren temiz enerji kaynaklarıdır.
Daha ileri safhalarda ise, güneş enerjisi... vb. çok daha temiz enerji kaynaklarının araçlarda kullanılmaya başlanması, bu konuda düşünülebilecek uzak ancak ideal hedefler olmalıdır.
Hava Kirliliğinin Sebepleri konusuna dönmek için buraya tıklayınız.
Hidrokarbonlar (HC): Yakıtın iyi yanmaması ve depo dolum sırasında ortaya çıkabilir. Kanserojen etkiye sahiptir.
Karbonmonoksitler (CO): Yakıtın eksik yanmasından ortaya çıkar, renksiz, kokusuz ve tatsız olup havada %o 3 oranında öldürücüdür. Benzinli araçlar rölantide veya kapalı ortamda çalışırken ortaya karbonmonoksit çıkarırlar. Atmosferde kendiliğinden karbondioksite dönüşür.
Azotoksitler (NOx): Renksiz, kokusuz ve tatsız olup motordaki yüksek sıcaklık nedeni ile ortaya çıkar. Havada azotdioksite dönüşür. Azotdioksitin, akciğeri tahrip eden kan yapısını bozucu etkileri bulunmaktadır.
Kurşunoksitler (PbOx): Benzinli araçların egzozundan çıkar. Fazlası vücutta birikir. Kan, beyin, sinir ve akciğerlere zarar verir.
Kükürtdioksit (SO2): Yakıt içindeki kükürt yanarken SO2'ye dönüşür. Bu SO2'de su buharı ile birleşerek, sülfürik asiti oluşturur. Sülfürik asit ve kükürt bileşikleri insan ve çevreye oldukça zararlıdır.
Egzozlardan çıkan kirletici gazları azaltmak için sürücülerin eğitimi, motor ve araçların genel bakımları sürekli olarak iyi olmalıdır. Bu konudaki tedbirleri şöyle sıralayabiliriz:
- Sürücüler için; sinirli ve aceleci olmamaları, viteslerin zamanında değişimini yapmaları, aşırı hız yapmamaları, ani sık duruş ve kalkış yapmamaları, uzun süreli arabanın rölantide olmaması tavsiye edilmektedir.
- Motor için; hava filitresinin temiz olması, egzoz kanallarının açık tutulması, ateşleme ve yanmanın iyi olması gerekmektedir.
- Araçlar için ise; lastiklerin havalarının normal olması, fren, öndüzen ayarının iyi olması, aşırı yük alınmaması ve lastiklerin aşınmamış olması egzoz gazı çıkışını azalttığı bilinmektedir.
Egzoz gazlarını azaltmada alınabilecek diğer somut tedbirler ise şunlardır:
- Ani fren yaptıktan sonra gaza basmak yakıt tüketimini % 5 arttırır.
- Vitesi iyi kullanmamak, yanlış vites seçme yakıt tüketimini % 20 arttırır.
- 90 km.'den fazla hızla giderken her kilometre artışı, yakıt tüketimini % 1 arttırır.
- Aynı güçte olan araçların hafifini seçmek,
- Küçük silindir hacimli motor kullanmak,
- Araçlar ilk hareketten önce en çok 30 saniye çalıştırılmalı
- Motorun yağı, periyodik bakımı, buji temizliği, filitre değişimi zamanında yapılmalı,
- Kaliteli yakıt seçilmeli (yüksek oktanlı benzin, kükürtü az motorin ... vb.)
- Kurşunsuz benzin kullanımının yaygınlaştırılması,
- Egzozlara filitre takılması zorunlu hale getirilmeli,
- Daha az kirliliğe neden olan yakıtlar tercih edilmelidir.
Bunlar içinde, en dikkat çekicileri sıvılaştırılmış petrol gazı olarak bilinen LPG (Likit Petrol Gazı), doğal gaz'dır. Bu gazlar çevre kirliliğini en aza indiren temiz enerji kaynaklarıdır.
Daha ileri safhalarda ise, güneş enerjisi... vb. çok daha temiz enerji kaynaklarının araçlarda kullanılmaya başlanması, bu konuda düşünülebilecek uzak ancak ideal hedefler olmalıdır.
Hava Kirliliğinin Sebepleri konusuna dönmek için buraya tıklayınız.
Yorumlar
Yorum Gönder